ÇOCUĞUNUZA SINIR KOYMA

Sınırlar Neden Gerekli? Sınırların etkili bir şekilde belirlenmediği ailelerde büyüyen çocuklar dış dünyaya açıldıklarında çatışmalar, reddedilmeler ve olumsuz tepkilerle karşılaşırlar. Dünyalarını başarılı bir şekilde idare etmek ve yaşamak için ihtiyaç duydukları net mesajları alırlarsa bu karmaşık durumları engelleyebilirler.

Çocuklar bizim kurallarımız ve beklentilerimiz konusunda net ve açık mesajlar almalıdırlar ki doğru davranışlar sergilemeyi öğrenebilsinler. Bunu başarmaları bize bağlıdır. Sınırlar;

• Çocukların araştırma yapmasını sağlar: Çocuklar küçük birer araştırmacı gibidirler. Sürekli olarak doğru olan ne, olmayan ne, kontrol kimde, ne kadar ileri gidebilir, ileri giderse ne olur? Ebeveynler çocuklarına doğru bilgiler vererek bu süreci daha kolay atlatabilirler.

• Sınırlar onaylanan davranışların yolunu belirler: yol gösteren işaretler olmazsa yanlış yola sapabilir, kaybolabiliriz. Onaylanan davranışların yolunu öğrenmeye çalışan çocuklar da aynen böyle hisseder. Sınırlar açıkça belirlenmiş ve tutarlı olduğu sürece çocukların bu yolda ilerlemesi daha kolaydır.

• Sınırlar ilişkileri belirler: ev çocukları gerçek dünyaya hazırlayan bir eğitim yeri gibidir. Çocuklar net ve anlaşılır sınırlarla karşılaştığında ilişkiler hakkındaki kafalarında olan birçok sorunun da cevabını bulmuş olurlar.

• Sınırlar güvenlik sağlar: çocuklar ebeveynlerinin anne ve baba gibi davranmalarını bekler. Kararlı olmamıza ihtiyaçları vardır. Onlara kesin ve net sınırlar koymamızı beklerler ve buna güvenirler.

Farklı Sınır Türleri Nelerdir?

Ebeveynler ile çocuklar arasında çizilen farklı sınır türleri:

• Katı sınırlar

• Gevşek sınırlar

• Tutarsız sınırlar

• Dengeli sınırlar

Katı Sınırlar

Katı sınırların olduğu, cezanın temel disiplin yöntemi olarak kullanıldığı ailelerde çocuğun istenmeyen davranışı geçici olarak durdurulur ama bağımsız problem çözme, sorumluluk ve otokontrol alma sağlanamamış olur. Çünkü kararları ebeveynler verir, bütün güç ve kontrol onlardadır. Bu yaklaşım çocukların sorumluluk alma ve öğrenme fırsatlarını yok eder.

Gevşek Sınırlar

Gevşek sınırların olduğu izin verici tutuma sahip ailelerde ebeveynler çocuklarını işbirliği yapmaya ikna edebilmek için sürekli yöntem değiştirip farklı taktikler uygularlar. Sürekli tekrar eder, hatırlatır, yalvarır, dil döker, pazarlık eder, müzakere eder ve diğer ikna yöntemlerini kullanırlar. Bütün bunlar çok geç sonuç verir ve genellikle etkili değildir. En sonunda ebeveynler sınırları değiştirme ya da tümden vazgeçme aşamasına gelirler.

İzin verici ebeveynler çocuğun davranışının sonucuna katlanması konusunda kararlı davranamazlar. Bunun nedeni pek çoğunun iyi niyetli olmasıdır. Çocuklarını öfkelendirmeden ve üzmeden müdahale etmek isterler. Davranışlarının sonuçlarına katlanmak zorunda olan çocukların öfkelenip sinirlenmelerinin onları psikolojik olarak yıpratacağına inanırlar. Bu yüzden de çocuklarını üzgün gördüklerinde hemen geri adım atarlar. Oysa ki:

ÇOCUKLARIMIZIN DAVRANIŞLARININ SONUCUNA KATLANMALARINA ENGEL OLURSAK ÖĞRENMELERİNE DE ENGEL OLMUŞ OLURUZ.

Gevşek sınırlara örnek davranışlar:

Çocukların ortalığı dağıtıp toplamadan gitmelerine göz yumma

Çocukların dağıttıklarını arkalarından toplama

Kendisi giyinebilen çocuğu giydirme

Yanlış davranışın kendiliğinden sona ereceğini umarak görmezden gelme

Keyfiniz yerindeyken onaylanmayan davranışa göz yumma

Belirgin Sınırlar

Belirgin sınırlar ve demokratik tutumun olduğu ailelerde istenmeyen davranış durur, sorumluluk öğretir ve onaylanan davranışla ilgili kuralları net bir şekilde iletmemizi sağlar. En iyisi de bu yaklaşım bize duygular incinmeden, ilişkiler hasar görmeden ya da güç savaşlarına girmeden amacımıza ulaşma fırsatı verir.

SINIR KOYMA FORMULÜ

• Duyguyu kabul edin

• Sınırı ifade edin

• Alternatif seçenekler hedefleyin

1. Basamak: Çocuğunuzun duygusunu ya da isteğini kabul edin --Çocuğun duygularını kabul etmeden sınır koymak onun duygularının önemli olmadığını vurgulayabilir. Duyguları empatik anlayışla ifade etmek çoğunlukla gerginliği ortadan kaldırır.

2. Basamak: Sınırı ifade edin (belirli ve net olun) --Sınırlar belirgin olmalı ve neyin sınırlandığı açıkça belirtilmelidir.

3. Basamak: Kabul edilebilir alternatif seçenekler belirleyin (çocuğun yaşına bağlı olarak bir ya da daha çok seçenek sağlayın) --Çocuk hissettiklerini açıklayacak başka bir yolun farkında olmayabilir. O anda çocuk tek bir yol düşünür. Sınır koyma sürecinin bu adımında çocuk için alternatif seçenekler üretilir.

Sınırlar Nasıl Konur?

Sınırlar ceza amaçlı değildir. Kararlı bir şekilde ve gerçek olanları ifade eder bir şekilde belirtilmelidir. Kabul edilebilir alternatif bir seçenek sunmayı unutmayın. Bu metodun içinde, sınırı kabul etmek ya da kabul etmemek gerçekten de çocuğa bağlıdır; ancak ebeveyn olarak sınırı sürekli olarak yürütmek sizin görevinizdir.

Neden Sürekliliği Olan Sınırlar Oluşturulmalı?

Çocuklara sürekli olan sınırlar sağlamak onların güvende hissetmesine yardımcı olur. Onlara seçimlerinin ve kararlarının sonuçlarını deneyimlemelerine izin vererek, onlara kendilerini kontrol etmeyi ve kendi kararlarından sorumlu olmayı öğretir.

SÜREKLİ BİR ŞEKİLDE KULLANILAN SINIRLAR,

ÖNCEDEN KESTİRİLİEBİLİR, GÜVENLİ ÇEVRE ve GÜVENLİK HİSSİ SAĞLAR.

SEÇİM YAPMALARINA İZİN VERME

• Çocuklara yaşlarına uygun seçimler vermek onları güçlendirir: Bu kendi durumları konusunda belirli bir derecede kontrole sahip olmalarına izin vermemizle olur. Kontrole sahip olduğunu ve güçlendiğini hisseden çocuklar, kendi davranışlarını düzenlemekte daha yetenekli oluyorlar. Seçimler, çocuklara ebeveynlerinin onların davranışını durdurmalarına ya da sorunu çözmelerine güvenmektense kendi içsel kaynaklarına inmeleri gerektiği mesajını verir

• Çocuklara seçimler sunmak karar verme ve sorun çözme fırsatları sağlar: Seçim yapma uygulaması yaparak çocuklar yeterli ve yetenekli olduklarını ve kendi seçimlerinin, davranışlarının sorumluluğunu kabul etmeyi öğrenirler. Çocukların hatalarından ders almalarına izin verildiğinde, olası sonuçlara dayanarak kararlarını tartmayı öğrenirler.

• Çocuklara seçimler sunmak güç mücadelelerini azaltır: ebeveyn-çocuk arasındaki güç mücadelesini azaltır ve önemli bir şekilde, çocuk-ebeveyn ilişkisini korur. Hem ebeveyn hem de çocuk yetki sahibidir; ebeveyn seçimler için parametreler sağlamak ya da parametreleri kontrol etmekten çocuk ise kendi seçiminden sorumludur ve seçiminin kontrolündedir (ebeveynin karar verdiği parametreler içerisinde)

Yaşa uygun seçimler sunma; yaşı küçük çocuklar için küçük seçimler, yaşı büyük çocuklar için büyük seçimler sunmak gerekir. Örneğin “Okula giderken kırmızı elbiseni mi yoksa pembe elbiseni mi giymek istiyorsun?”

ÇOCUĞUNUZA SINIR KOYMA