Otizm Spektrum Bozuklukları, çocukluk
çağı nörogelişimsel bozukları içinde yer alır. Belirtileri erken çocukluk
çağında başlamakta olup, sosyal -iletişimsel alanda belirgin yetersizlikler ve
sınırlı, tekrarlayıcı davranışlar ve ilgi alanları ile seyreden bir
bozukluktur.
Otizm
ilk kez 1943 yılında Leo Kanner tarafından tanımlanmıştır.
DSM
-V’de Otizm Spektrum Bozukluğu olarak isimlendirilmiştir.
Uzun
yıllar boyunca nadir görüldüğü ifade edilmiştir, ancak son zamanlarda yapılan çalışmalar
OSB sıklığının %1’in üzerinde olduğunu göstermektedir.
OSB
sıklığındaki bu artış muhtemelen çevresel risk faktörleri ile ilgilidir.
En
önemli risk faktörü olarak anne baba yaşının artışıdır, ancak pek çok faktörün
de rolü araştırılmaktadır.
Erkeklerde
kızlardan daha fazla oranda görülmektedir.
Belirtiler
3 yaşından önce başlamaktadır.
Klinik Bulgular;
- Göz teması
kurmazlar, kurarlarsa da çok kısa sürelidir.
- İsmi ile
seslenildiği zaman genelde duymuyormuş gibi bakmazlar ya da tepki vermezler
ancak ilgisini çeken sesleri hemen fark edebilirler.
- Konuşma genelde
yoktur varsa da çok kısıtlıdır, kelime tekrarları(ekolali) olabilir.
Bazen de konuşma zamanla geriler.
- İstedikleri şeyi göstermek
için işaret parmağını kullanmazlar.
- İşaret edilen
yere genelde bakmazlar.
- Akranları ya da
başka çocuklarla oynamak yerine yalnız kalmayı tercih ederler.
- Ebeveynlerin
duygularını anlamakta güçlük çeker (kızgınlık, sevinç, üzüntü), ya da yeterli
tepki vermezler.
- Vücut dilini, jest
ve mimiklerini genelde kullanmazlar, donuk bakışları vardır.
- Oyunları genelde
sıra dışı, sınırlı ve hayali olmaktan uzaktır. Tekrarlayıcı oyunları tercih
ederler (oyuncakları dizmek, arabaların tekerleklerini çevirmek gibi)
- Nesneleri döndürmeye
ya da dönen cisimlere karşı aşırı ilgili olma hali vardır. Bazen nesneleri
koklamak, yalamak gibi davranışları da olabilir.
- Bazı nesnelere
aşırı takıntıları olabilir
- Bazı seslere karşı
aşırı hassastırlar.
- Anlaşılmaz, garip
sesler çıkarabilirler.
- Bazen bir yere
bakar gibi dalma, ev içerisinde anlamsız koşuşturma hareketleri olabilir.
- Stereotipi denen
garip el hareketleri bulunur (ellerini kanat çırpar gibi yapma, para sayar gibi
parmaklarını oynatma, sevindiğinde ya da sinirlendiğinde ellerini alkış yapar
gibi çırpma)
- Bazen parmak ucunda
yürüme, kendi etrafında dönme hareketleri bulunur.
- Karşısındakini
genelde taklit etmezler (bay bay, öpücük yapma hareketlerini yapmaz.)
- Bulunduğu ortamdaki kişilerin
dikkatini çekmez, sanki etrafında kimse yokmuş gibi davranır.
Tanı koymak için bu
belirtilerin tamamının bulunması şartı yoktur.
Otizmin (OSB) çocuk yetiştirme yöntemleriyle ya da ailenin
ekonomik koşullarıyla ilişkisi yoktur. Erken ve kesin tanısı için kullanılan
belirli bir yöntem bulunmamaktadır, tanı tamamen klinik gözleme dayanmaktadır,
gözleme dayanarak ve aileden alınan bilgilere göre tanı konur.
Tedavi Nasıl Düzenlenir?
-Bilgilendirilir.
-Uygun eğitim
programına yönlendirilir.
-Bazı
olgularda ilaç tedavisi gerekebilir.
-Uygun eğitim
programı: Otizmin temel belirtilerine yönelik olan programlardır.
-Etkin program
uygulamalı davranış analizidir (Helt 2008)
-Küçük
yaşlarda (2>) daha çok ebeveynin eğitim programı ve sosyal-duygusal
gelişmeye katkısı olan programlar seçilmelidir.